Καραντενιζλή Ειρήνη

Μουσική μαθητεία:

Η Ε. Καραντενιζλή έμαθε να τραγουδάει εμπειρικά – πρακτικά, ακούγοντας τους σκοπούς που έλεγε η μητέρα της και ο παππούς της:

Είχαμ’ ένα σπιτέλ’ και τον είχαμε μέσα τον πάππου μ’, εγώ κοπελούδα, μικρή ήμουν και κατέβ’κα κάτω, δεν ξέρω τι ξυλαδέλια να πάρω να πάω απάνω, λοιπόν, τραγούδαγε ο πάππους μου και χτύπαγε και το διγλαρέλ’ [μάλλον πρόκειται για το μπαστούνι του], και με το σκοπό το ‘λεγε και με το σκοπό το ‘μαθαμ’ εμείς, με το σκοπό το ‘μαθα […]. Η μητέρα μ’ ήταν μεγάλ’ γυναίκα, πως λέω για τον πάππου μ’ πο’ ‘λεγε τα τραγούδια, τραγούδαγε κι η μητέρα μ’ όμορφα, η φωνή τ’ς […] και γι’ αυτό τα ‘μαθα τα τραγούδια.

Τους ψαλμούς που έλεγε στην εκκλησία:

Εγώ πήγαινα στο κατηχητικό, εκείνα τα χρόνια από μικρούλα, προτού παντρευτώ, προτού αρραβωνιαστώ, πήγαινα στο κατηχητικό και απ’ το κατηχητικό το έμαθα.

Μουσική εξειδίκευση (τραγούδι, ή/και όργανα):

Η Ε. Καραντενιζλή είναι ερασιτέχνης τραγουδίστρια με χώρο δράσης της τη στενή γεωγραφική περιοχή του Μανταμάδου. Τραγουδάει συνήθως, σε περιστάσεις που συνδέονται με τον κύκλο της ζωής (αρραβώνες, γάμοι, κηδείες, θρησκευτικές γιορτές, πρακτικές εθίμων κ.α.):

Ε, καταμεσής στην αγορά γινόταν [χοροί]. Α, τότε που κάναμε τα κάλαντα, κάναμε τα κάλαντα, πηγαίναμε απάνω [στη ‘Λέσχη’] και μας κερνούσαν, άλλος χορεύγαν, άλλος […]. Πήγαιναν μουσικοί απάνω εκεί [και παίζανε], να κάτι τραγούδια στους χορούς, ζεϊμπέκικα που λένε, καρσιλαμάδες, συρτού που λέγιν, αυτά τα τραγούδια, και ταγκό και φοξ και βαλς και απ’ ούλα, όλα τα παίζαν, όλα […]. [Οι μουσικοί] φύγαν όλ’, Μανταμαδιώτες ήταν, ι Στράτος του «Χαλβατζή», ι Γιάνν’ς ι αδερφός τ’, ήταν ι Γιώργος ι αδερφός τ’, ήταν ι Κωστής [Γεωργουλίδης] ‘της Ευρώπης’, έπαιζε σαντούρ’.

Σταθερές μουσικές δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχε/συμμετέχει:

Εγώ πάγαινα στο ψαλτήρ’ βρε μωρέλι μ’, απί δεκαοχτώ [18] χρονώ, ξέρω όλ’ τη λειτουργιά, μέσ’ το ψαλτήρ’ μπήκα […]. Το ‘Ω γλυκύ μου Έαρ’ το ‘λεγα εγώ στον Ταξιάρχη [μοναστήρι στο Μανταμάδο], δεν πάει καμιάν άλλ’. Λέω εγώ στις κοπέλες ‘Βρε γυναίκες εγώ είμαι μαθέ μεγάλ’ γυναίκα, πούτε το ‘σείς’ και μου λένε ‘Σα που θα το πεις εσύ θεία Ειρήν’, δεν θα το πούμε λέει εμείς, δεν μπορούμε λέει να το πούμε’. Ε, καλά καμιά φορά λέω δεν γίνεται ‘Θα ζαρώσω, ποιος λέω θα το πει, δεν πρέπ’ να το πείτε εσείς;’ και λένε ‘Ε μέχρι τότε λέει θα δούμε’.

Σημαντικοί σταθμοί και γεγονότα στην επαγγελματική του ζωή ως μουσικός:

Η Ειρήνη Καραντενιζλή έχει τραγουδήσει στα πλαίσια των ηχογραφήσεων για την έκδοση του C.D. «Λέσβος Αιολίς»:

Είχαμε πάει στην Μυτιλήν’, έχει η Μυτιλήν’ πολιτιστικό [αναφέρεται στην αίθουσα του Φ.Ο.Μ.], επήγαμε για, μαζεμένοι οι Μανταμαδιώτες ούλ’. Είχαν τώρα για ολουνούς απέ δυο κασέτες κι είχαν και ένα βιβλιαρέλ’ το ‘χω το βιβλαρέλ’, έχ’ μέσα τις τράτες, τα ‘χει ούλα, από εδώ από τον Μανταμάδο. Ε, λοιπόν, φωνάζ’ μια, Ειρήνη Καρεντενιζλή, ε πάω εγώ, είπε το παλικάρ’ αυτό ‘θέλω για την Ειρήνη Καραντενιζλή, να της δώσετε ένα πολύ μεγάλο χειροκρότημα, γιατί τραγουδάει πάρα πολύ ωραία’. Αρχινίσαν ‘κείν’ την ώρα και χτυπούσαν τα παλάμια τους και τα μικρά και τα μεγάλα! Και με δίν’ και το βιβλίο και λέει ‘Σ’ έχω βάλ’ σ’ ένα τραγουδάκ’ –λέω – Ποιο τραγουδάκ’ έβαλες; Μήπως – λέω – έβαλες το ‘Χανουμάκ’; Όχ’, λέει, στον ΄Αβέρωφ’.

Επίσης έχει τραγουδήσει στα πλαίσια των ηχογραφήσεων – καταγραφών του ερευνητικού προγράμματος «Κιβωτός του Αιγαίου» και τραγούδι της έχει συμπεριληφθεί στα συνοδευτικά μουσικά C.D. που εμπεριέχονται στο βιβλίο: Μουσικά σταυροδρόμια στο Αιγαίο. Λέσβος 19ος – 20ος αιώνας, Εξάντας, Αθήνα, 2000.

Αυτοαξιολόγηση:

Για την αξία της φωνής της η Ε. Καραντενιζλή αναφέρθηκε σε κρίσεις άλλων:

Ετραγούδαγα ένα τραγούδ’. Λέει [η κόρη μου], ‘Τραγούδ’σε ρε μάνα εσύ, να σ’ ακούσιν’. Αρχίν’σα λοιπόν κι εγώ, τι λογιά ήταν που έλεγα; Ένα τραγουδέλ’ όμορφο και σταματήσαν που λες και τα ντιμπλιά, σταματήσαν και οι γυναίκες, σταματήσαν ούλ’ και κάθ’νταν κι ακούγαν εμένα. Άμαν επέρασα από ΄κει κι ύστερας, βλέπουμε κι ανεβαίν’ ένας απάνω. Λέει, ‘Ποιος τραγούδ’σε το τραγουδέλ’; Εγώ λέω. ‘Καλά -λέγει- το λες’, λέω ‘Καλά το λέγω’. ‘Εμ εσύ – λέει – είσαι για το ωδείο κόρη μ’. Τι όμορφα που το είπες’.

Είπα [στο πολιτιστικό κέντρο του χωριού] το τραγούδι ‘Μέσα στην κούνια κάτσανε’. Άμα τ’ ακούσαν και τα μωρά χειροκροτούσαν ακόμα και η κόρη μ’ η Στρατούλα έλεγε ‘Μπράβο ρε μάνα τις πάτησες και τις Μαρινέλες κι ούλες’.

Ρεπερτόριο:

Η Ε. Καραντενιζλή επιλέγει να τραγουδήσει συνήθως, τραγούδια

…που να έχειν μέσα έρως, να είναι τραγούδια όμορφα.

Επίσης, στο ρεπερτόριο της συμπεριλαμβάνονται Μικρασιάτικα τραγούδια, καθώς επίσης και τραγούδια που σχετίζονται με τον κύκλο της ζωής και του χρόνου:

• Τραγούδια του γάμου: «Της Λυγερής το φόρεμα», «Έλα Χριστέ και Παναγιά» ή του «Γάμου»:

Εκείν’ την μέρα [την ημέρα του γάμου] το πρωί που ξεσάζουν τη νύφ’, θα την βάλουν στον καναπέ και θα λέγειν οι κοπέλες γύρω-γύρω το τραγούδ’ αυτό [‘Της Λυγερής το φόρεμα’]. Την προηγούμενη μέρα του γάμου λένε: ‘Έλα Χριστέ και Παναγιά και Δέσποινα Μαρία και Μιχαήλ Αρχάγγελε, να δώσ’ς την ευλογία’.

• Παιχνιδοτράγουδα: «Μαριωρή», «Η Βάσω» ή «Πλέκει η Βάσω».

• Μωροτράγουδα και Νανουρίσματα: «Ο Πλάτανος», «Η Βλάχα», «Μία γριά μπαμπόγρια».

• Τραγούδια της κούνιας: «Θέλω να ανέβω στα ψηλά».

• Καντάδες: «Στην ανθισμένη Αμυγδαλιά».

• Μικρασιάτικα τραγούδια: «Και τι ‘σαι ‘σύ και τι ‘μαι ‘γώ», «Το χανουμάκι».

• Λαϊκά αντιστασιακά: «Πάνω στην έμορφη Λέσβο», «Ξύπνα λαέ από τον ύπνο σου».

• Των αγώνων: «Ο Βενιζέλος».

Άλλα τραγούδια που απαρτίζουν το ρεπερτόριο της Ειρήνης Καραντενιζλή είναι: «Η Ρηνούλα ανεβασμένη», «Ο Μάης», «Νανουρίσματα», «Πόλεμος θ’ αρχίσει», «Η αδερφή μου ήθελε», «Αρχοντογιός», «Στην ταβέρνα το βράδυ ένας νιος», «Μη με παιδεύεις και γελάς», «Είμαι φτωχιά και ορφανή», «Όταν ήμουνα μικρό και κοριτσάκι», «Στου καραβιού τη πλώρη» ή «Ο γεμιτζής αρρώστησε», «Σαν την καλαμιά στον κάμπο», «Εμπιστοσύνη δεν υπάρχει πουθενά», «Μη με κλαίτε που πεθαίνω», «Ο Μανάβης».

Ακροατές – γλεντιστές:

Οι γυναίκες που συμμετείχαν στις χοροεσπερίδες που γινόταν στη Λέσχη του Μανταμάδου ήταν:

Οι καλές-καλές πηγαίνανε, οι κυρίες, εμείς τι να πάμε να κάνουμε; […] Ε και οι δασκάλες και τούτ’ εδώ, ξέρ’ς τι πλούσια ήταν τούτ’ εδώ; Του Τζωάννου που λένε. Ε τέτοιες παγαίναν, ε, οι δασκάλισσες, καθηγήτριες.