Το Κανονάκι στην πρώιμη μορφή του εντοπίζεται πριν από τους αρχαιοελληνικούς κλασικούς χρόνους στον ασιατικό χώρο. Κατά τα μεσαιωνικά χρόνια, ήταν γνωστό με την ονομασία Ψαλτήριο, ενώ αρκετές πληροφορίες για το συγκεκριμένο όργανο καταγράφονται από χειρόγραφα και τοιχογραφίες εκκλησιών της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής. Το Κανονάκι ή Ψαλτήριο αποτελείται από ένα ηχείο σε σχήμα ορθογωνίου τραπεζίου, πάνω στο οποίο είναι τεντωμένες οι χορδές (από έντερο ή -στη σύγχρονη εποχή- από πλαστική ύλη) κατά μήκος των δυο παραλλήλων πλευρών του. Στο καπάκι (δηλ. την ξύλινη επιφάνεια κάτω από τις χορδές) ανοίγονται μια ή περισσότερες τρύπες, συχνά διακοσμημένες. Στην αριστερή πλευρά βρίσκονται τα μανταλάκια, ή μαντάλια, ένα είδος από κινητούς καβαλάρηδες, που με το ανέβασμα ή το κατέβασμά τους υψώνουν ή χαμηλώνουν το ύψος των φθόγγων κατά 1/4 του τόνου (ισούται περίπου με 2-3 μόρια ή κόμματα). Κάθε φθόγγος μπορεί να έχει από ένα μέχρι 5-6 περίπου μανταλάκια. Πιθανολογείται ότι το όργανο έλκει το όνομά του από τον γνωστό μουσικό Κανόνα του Πυθαγόρα. Οι οργανοπαίκτες τοποθετούν το Κανονάκι πάνω στα πόδια τους, ενώ χτυπούν τις χορδές με δυο πένες ή «νύχια», όπως λέγονται, που προσδένονται στους δείκτες των δυο χεριών με μεταλλικές δαχτυλήθρες. Τα σύγχρονα «νύχια», κατασκευασμένα από πλαστική ύλη, είναι τεχνητά και αποτελούν προέκταση των φυσικών νυχιών με τα οποία ο οργανοπαίκτης «τσιμπάει» τις χορδές. Οι φθόγγοι δημιουργούνται από τρεις χορδές ο καθένας, κουρδισμένες όλες στον ίδιο τόνο. Η μελωδική έκταση του οργάνου είναι περίπου τρεισήμισι οκτάβες. Οι νότες βρίσκονται σε αλληλουχία μεταξύ τους, δηλ. η μια μετά την άλλη (κάτω οι χαμηλές και προς τα πάνω οι ψηλότερες), όντας κουρδισμένες στη διατονική κλίμακα. Το Κανονάκι μπορεί να παίξει όλα τα διαστήματα και τις υποδιαιρέσεις του τόνου και γι΄ αυτό το λόγο είναι χρήσιμο στην εκμάθηση της Βυζαντινής Μουσικής. Το Κανονάκι χρησιμοποιείται σήμερα κυρίως στο πλαίσιο της επιτέλεσης Θρακιώτικων, Κωνσταντινουπολίτικων και Μικρασιάτικων σκοπών και τραγουδιών. Από τους πιο γνωστούς σύγχρονους οργανοπαίκτες είναι οι Ν. Στεφανίδης, Π. Ταμπούρης, Π. Δημητρακόπουλος, Μ. Κουτσαγγελίδης, Μ. Καρπάθιος κ.ά.