Η Ικαρία έχει έκταση 267 τετραγωνικά χιλιόμετρα και βρίσκεται σε απόσταση 144 ν.μ. από το λιμάνι του Πειραιά. Το όνομά της έχει συνδεθεί με το μύθο του Ίκαρου, του πρώτου ανθρώπου που πέταξε φορώντας κέρινα φτερά και που πνίγηκε στη θάλασσα γύρω από το νησί. Άλλα ονόματα της ήταν: Μάκρις ή Δολίχη (λόγω του σχήματος της), Ιχθυόεσσα και Ανεμόεσσα, ενώ οι κάτοικοι της, την αποκαλούν Νικαριά. Το κλίμα της Ικαρίας θεωρείται σε γενικές γραμμές ήπιο, ενώ η σύνθεση του τοπίου της παρουσιάζει διαφορετικά χαρακτηριστικά, με έντονο φυσικό ανάγλυφο, καθώς αποτελείται τόσο από μέρη με πλούσια βλάστηση, όσο και από πλαγιές με γυμνούς και απότομους βράχους. Η μορφολογία του εδάφους της είναι ορεινή και στο μεγαλύτερο μέρος της καλύπτεται από την οροσειρά του Αθέρα (Δράκανον όρος ή Πράμνος), με υψηλότερη κορυφή τα 1.037 μέτρα (ανατολικά). Στο δυτικό τμήμα του νησιού, η υψηλότερη κορυφή φθάνει στα 957 μέτρα. Το υπέδαφός της αποτελείται κυρίως από γρανίτη, σχιστόλιθο και μάρμαρο.